pepermunt

pepermuntPepermunt is de schrik van bladluis en muizen

Pepermunt is een maar al te bekend plantje dat door de jaren heen voor heel wat frisse luchten en aangename aroma’s heeft gezorgd. Maar waar komt het plantje nu eigenlijk vandaan? Dat sierlijke plantje met zijn kartelige bladeren en de opvallende geur die je al van heinde en verre aan ruikt komen?

De pepermunt staat bij de botanisten bekend als de mentha xpiperita en komt uit de Lamiaceae familie, oftewel de lipbloemenfamilie. Het is een plant die we allemaal maar al te goed kennen en is eigenlijk ontstaan uit een kruising. Jazeker, de pepermunt is een onwettige bastaard van twee planten soorten die we bij lange na niet zoveel in onze mond stoppen. Namelijk van de watermunt, ook wel bekend als de mentha aquatica en de aarmunt (mentha spicata). De plant werd voor het eerst gevonden in Engeland, in een veld vol met muntplanten. De plant vinden we verder vooral terug in Frankrijk, China, Japan en in Noord- en Zuid-Amerika.

schopjeZelf verbouwen

Om munt te kunnen vermeerderen worden vaak stukjes van de wortelstokken gebruikt. Dit kan eigenlijk betrekkelijk gemakkelijk, zolang je de munt maar de nodige aandacht en ruimte kunt blijven geven. Munt is een plant die met zijn kruipende wortelstok in enkele jaren een groot deel van de tuin kan overwoekeren. Daarom is het dus belangrijk dat je de plant in een grote pot zet en niet in de volle grond.  Zet je toch de plant in volle grond, dan is het aan te raden te planten in grote potten of plastic zakken die je dan ingraaft om zo uitlopen van de wortels te beperken.

Om te vermeerderen: neem wortel of stengel stekken of verdeel de muntplant door te scheuren. Vermeerderen doe je best in het voor- of najaar.  In de zomer kan je de wortelstekken in water zetten. Zaaien van pepermunt doe je in de lente.

Vanwege de snelle groei dien je munt elk jaar ook uit de pot te halen. De plant moet je vervolgens halveren en weer nieuwe grond geven. Munt heeft daarnaast ook altijd een vochtige grond nodig om goed te kunnen groeien. Gebruikt dan ook goede, voedzame grond wat je daarna weer aanvult met gedroogde koemest. Verwijder alle bloeiende stelen om kruisbestuiving tussen de verschillende soorten te voorkomen.

Oogsten

Wanneer het tijd is voor de oogst worden de planten afgesneden en bij de boeren blijven de afgesneden stengels nog een tijdje op het land liggen om te drogen. Bij ons is het natuurlijk maar een kleine hoeveelheid munt dat we oogsten, dus gewoon aan de stengels te drogen hangen aan een wasdraad.

olieWaar munt te gebruiken

Munt is een ontzettend veelzijdig kruid, maar we gebruiken het toch vooral voor onze drankjes en medicijnen. Een populair en welbekend medicinaal gebruik van munt is in de vorm van oliedruppels. De olie wordt verkregen door waterdamp distillatie van de bladeren en bloeitoppen. Zo verkrijg je een bijna kleurloze tot lichtgele olie.

Deze olie kan je gebruiken tegen muggen, en ook als je verkouden bent (enkele druppels op je hoofdkussen sprenkelen)

Bij hoofdpijn of migraine (2 druppels Pepermunt op de slapen smeren)

Bij een slechte adem (1 druppel op je  tandenborstel of 5 druppels mengen met water en dit drinken)

Strooi pepermunt of Herfstmunt vlak bij rozen om bladluis te bestrijden.

Leg gedroogde of verse blaadjes bij voedsel om de muizen weg te houden.

thee

Verse muntthee

Verder doet verse muntthee het steeds goed. Met een goed kopje honing erbij is de thee niet alleen verfrissend maar ook nog eens zeer gezond voor het lichaam. Bereidingswijze : Voeg 1 afgestreken lepel muntblaadjes toe aan een kop heet water, niet koken natuurlijk. Laat 10 minuten toegedekt trekken en zeef

Muntthee kan je gebruiken bij gebrek aan eetlust, hoofd-en tandpijn, stress, kolieken, winderigheid, algemene spijsverteringsstoornissen, verkoudheid, griep, keelpijn, astma, kinkhoest.

Lees hier hoe je thee op de juiste manier kan zetten.

Voorbeeld van munt in potten

Zoals je ziet kan je munt in potten gemakkelijk houden en is het ook nog decoratief.
munt

kruiden potten

Kamille

Kamille is geneeskrachtig en rustgevend

Het bekende drankje

gedroogde KamilleThee! Jawel, thee is het drankje dat in de afgelopen honderden jaren harten heeft weten te veroveren en aldoor nog wordt gezien als één van de meest voorkomende en gebruikelijke dranken ter wereld. De Engelsen staan erom bekend het drankje van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat aldoor te drinken. Natuurlijk berust het hier op een stereotype, maar ach. Er zal vast een kern van waarheid in zitten. Desalniettemin is thee natuurlijk verkrijgbaar in vele uiteenlopende smaken. Er is altijd wel weer een nieuw smaakje dat de kop op steekt maar tussen alle tientallen soorten en smaken is er een vast aantal populaire soorten dat men altijd in de schappen weet te vinden. Een van de bekendste hiervan is kamillethee. Maar waar komt kamille eigenlijk vandaan?

Welbekend kruid

Kamille staat ook wel te boeken als het Latijnse Matricaria. Het is een geslacht uit de composietenfamilie, net als bijvoorbeeld de dragon. Deze familie heet in het Latijn de Asteraceae. In Nederland en België komen twee soorten voor, waarvan de eerste de echte kamille is. Deze echte kamille heet in het Latijns Matricaria recutita. De tweede soort is de schijfkamille, oftewel de Matricaria discoidea. Verder komt de plant eigenlijk in heel Europa voor en de werking van deze plant stond zelfs al in de Middeleeuwen bekend. Het is ook al zeer aannemelijk dat prehistorische voorouders de plant al gebruikten om dezelfde redenen.

Rustgevend en geneeskrachtig

tuinkruidenstamperKamille heeft namelijk geneeskrachtige en rustgevende werkingen. De plant werd naast in Europa ook in het oude Babylonië en Egypte al genuttigd. De kamille plant heeft tal van toepassingen, waarvan de eerste is dat er etherische olie gewonnen kan worden uit de kamillebloempjes. Ook kan kamille gebruikt worden om die overbekende thee van te zetten, welke naast overheerlijk is ook nog eens een ontspannend effect heeft op maag en darmen. De thee wordt dan ook veel gebruikt bij keelpijn, hoest, verkoudheid, maag- en darmklachten of wanneer iemand gewoon heel erg nerveus is. De olie die eruit gewonnen kan worden werkt licht ontstekingsremmend en ontsmettend.

Zelf kamille kweken

schopjeDat zijn een hoop pluspunten niet waar? Het is eveneens een van de vele redenen waarom een hoop mensen graag zelf kamille willen gaan kweken. Het kweken ervan is daarnaast ook nog eens niet erg moeilijk. Dit maakt het kruid zeer aantrekkelijk voor mensen die nog niet erg ervaren zijn met het verbouwen en kweken van eigen kruiden en planten. De kamille kan vanaf maart direct in de volle grond van de moestuin of in een plantenbak gezaaid worden. Het zaad is zeer fijn, daarom zal je het moeten mengen met zand om het zaaien van de kamille wat gemakkelijker te maken. Dit mengsel strooi je vervolgens uit over geschoffelde grond. Je hoeft de zaadjes niet te bedekken, zorg er alleen wel voor dat ze de eerste dagen na het zaaien voldoende water krijgen.

Meer olie

Op een zonnige dag zullen de kamillebloempjes veel meer oliën hebben dan op koude, mistige dagen. De kamillebloem is dus overduidelijk afhankelijk van een goede hoeveelheid zonlicht, waar je natuurlijk voor zult moeten zorgen. Pluk de kamillebloem dan ook bij voorkeur op een zonnige middag en zorg dat de bloemen een niet te lange steel hebben. Daarna moet je blaadjes snel laten drogen. Leg de bloemen hiervoor op een gaas neer en zorg dat ze op een droge plek bewaard kunnen worden. Leg ze niet in de felle zon, zodat de olie niet snel zal gaan verdampen. De wind speelt bij het drogen van kamille een erg grote rol.

KamilletheeGraag aan de thee

Thee drinken we graag, en na het lezen van dit stukje zal je enkel liever kamillethee willen blijven drinken. Het brouwsel heeft een fantastische werking op zowel jezelf als op de mensen om je heen; het ruikt namelijk werkelijk fantastisch. Het is absoluut geen grote moeite om kamille te verbouwen, dus begin er nog liever vandaag aan dan morgen. Je doet je lichaam er een groot plezier mee, dus wat let je nu eigenlijk?

Borago

boragobij

Borago of komkommerkruid, bijen zijn er gek van

Gedichten over kruiden

Planten en kruiden zijn door de eeuwen heen vaak het onderwerp van gedichten en verhalen geweest. Het is niet zeer ongebruikelijk dat een dichter of verhalenschrijver zich wijdde aan een prachtige uiteenzetting van een bepaald kruid, in de hoop dat men er zo meer mee bezig zou gaan zijn. Zo geldt het natuurlijk ook voor de bernagie. Dit kruid staat de boek onder verschillende namen, onder andere het komkommerkruid en het Latijnse Borage officinalis.

De plant is zeer gemakkelijk te herkennen en leeft ongeveer een jaar. De plant is makkelijk te herkennen aan de prachtige, ruwe haren en blauwe bloemen.

Borago officinalis, de Italiaans moed

Borago zou van oorsprong afstemmen van het Italiaanse borra, wat wol betekent. Dit zou verwijzen naar de dikke, grijze en korte beharing van de plant. Zoals genoemd schreven er wel eens dichters over planten en kruiden en dit was bij de Borago dan ook hetzelfde verhaal. De Romeine Plinius schreef over deze plant ‘ego Borago Daudia semper’, wat vrij vertaald ‘ik borago breng altijd moed’ betekent. De plant behoort oorspronkelijk tot de rugbladigen. Dit maakt dat alle onderdelen van de plant, behalve de bloembladeren, zijn bedenkt met korte haren.

schopje

Bloeitijd

De Borago plant wordt ongeveer vijfenveertig tot negentig centimeter hoog. De dikke stengels vertakken zich en zijn hol van binnen. De bladeren zullen zo’n zeven tot twintig centimeter lang worden en vormen een puntige ovaal. De onderste bladeren zijn meer eirond en gesteeld, waar de bovenste meer langwerpig en stengelomvattend zijn. De bloeitijd valt vanaf mei of juni tot de herfst. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de felblauwe bloemen met een wit hart, waarop fijne kroonblaadjes en zwarte helmknoppen zitten. Soms kunnen de bloemen ook roze of wit zijn, wat natuurlijk in het verleden ook vaker dan niet is waargenomen.

Overal te groeien

De plant komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied maar is inmiddels ook terug te vinden in meerdere Europese landen. De plant behoort tot de pioniervegetatie op vochtige, zeer voedselrijke bodem. De plant is duidelijk terug te vinden op akkers, ruigten, puinhopen en anderszins ruwe terreinen. De plant wordt veelal gekweekt in tuinen en komt daarom ook verwilderd voor in de Benelux. Als de plant is gezaaid kan het zomaar voorkomen dat deze daar het volgende jaar opnieuw terug komt. Dit komt omdat de plant gemakkelijk zelf uitzaait, wat het natuurlijk erg gemakkelijk maakt om deze alsmaar weer te laten groeien. De zaden houden daarnaast een olie vast, waarom deze plant ook op grote schaal wordt aangeplant.

tuinkruidenstamper

Veelzijdig geneesmiddel

Het woord officinalis in de naam betekende dat de plant vroeger geneeskundige werking werd toegeschreven. Bij de Grieken stond de plant bijvoorbeeld bekend omwille van de opbeurende werking. Vanaf de tweede eeuw na Christus werd een mengsel van bernagie en honing gebruikt om hoesten te verlichten. Een aftreksel van de bladeren kon gebruikt worden om het zweten te bevorderen, wat erg handig was wanneer iemand een koorts uit moest zweten. Anders waren er ook de traditionele gebruiken waarmee reuma, verkoudheid en bronchitis werden bestreden.

Goed voor salades
Als voedsel wordt de plant vooral in het gebied rondom de Middellandse zee graag gezien in salades en andere zomerse gerechten. De plant heeft namelijk een komkommerachtige smaak, vandaar de naam komkommerkruid. De bloemen worden als jonge blaadjes ook wel eens bij sla of spinazie gegeten. Ook kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren. In India heeft de plant nog een eigen unieke functie, namelijk om siroop van te maken. In de zomer wordt deze als verfrissing verkocht.

Veel bekendheid

De bernagie gaat al heel wat jaren mee en heeft door de jaren heen heel wat naamsbekendheid weten te vergaren. Een bijzonder kruid, eentje die je om zijn veelzijdigheid best eens zou kunnen proberen. Een aangezien de plant maar te gewild is bij bijen, zou je kunnen overwegen om er een paar te planten in de tuin zodat de bij nog een paar jaar langer kan genieten van een heerlijke zomer in onze anders koude tuinen.

Artemisia

Absintalsem of Artemesia absinthium

ArtemisiaEen gevaarlijk geneeskruid, zo staat de Artemesia absinthium, of Absintalsem in het regulier Nederlands, ook wel bekend. De plant stamt uit de composietenfamilie, ook wel bekend als de Asteraceae. Het is een vrij zeldzame plant en wordt matig afgenomen maar staat in Nederland dan ook op de Nederlandse Rode lijst van planten.

De plant komt gematigd voor in de streken van Europa, Azië en Noord-Afrika en leent zijn naam van de Griekse godin Artemis. Daarnaast betekent absinthium ‘ongenoegen’ in het oud-Grieks. Waarom? Wellicht omdat de plant bekent staat als een van de bitterste kruiden.

Al lang bekend

Absint was reeds bij de oude Egyptenaren bekend, zo zijn er verschillende verhalen die de ronde gaan waarin Absintalsem een grote rol speelde. Johannes de Doper droeg bijvoorbeeld eentje bij zich, naar verluid, tijdens zijn tocht door de woestijn. Absintalsem wordt in de kruidengeneeskunde gebruikt om vermoeide voeten te voorkomen. Wanneer men een lange voetreis maakte werd absintalsem in de schoen geplaatst. Het kruid heeft een opwekkend effect waardoor moeheid minder vat krijgt op de mens.

Hoe Absintalsem zelf kweken.

schopjeOmdat de absintalsem op de Belgische en Nederlandse Rode Lijst* staat, zal je weinig mensen aantreffen die de plant op grootschalige basis verbouwen. Het is een plant die toch vrij eenvoudig is om te kweken vanuit zaad. Wat je hoort te doen is het volgende: verspreid de zaden op een grondoppervlak. Zodra de zaadjes zijn ontkiemd en er geen kans meer is op vorst, moet je ze overplanten naar buiten. Daar laat je drie tot vijf voet tussen elke stek zitten.

Alsem kan namelijk op arme gronden groeien; volop in de zon of juist voor een gedeelte in de schaduw. De struik moet gesnoeid worden in de herfst, waarbij de grond droog en goed gedraineerd moet zijn. Sommige planten kunnen slapen in de zomer en gaan weer scheuten groeien als ze temperaturen omlaag gaan.

(* De rode lijst is een lijst met plantensoorten dat met uitsterving bedreigd worden en/of beschermd zijn.)

Beruchte bekendheid

Absintalsem is natuurlijk het meest bekend om de beruchte drank die ernaar vernoemd is: absint. De drank was vele jaren verboden in Nederland en nu nog steeds is het relatief moeilijk verkrijgbaar bij de drankspecialist. De drank tiert echter welig in landen als Polen, Duitsland en Tsjechië, waar de drank nooit verboden is geweest. Het regelmatig gebruik van absintalsem kan verslavend zijn. Dit tuinkruid bevat namelijk glycoside, bekend als giftig, en de vluchtige olie kan het centrale zenuwstelsel onderdrukken. Hierbij stoppen de mogelijkheden met absintalsem echter niet. Je kunt er namelijk ook een heerlijke thee van zetten, eentje waar geneeskrachtige werking aan wordt toegeschreven sinds de oudheid. Het ruikt zelfs een beetje naar menthol, wat het sterk geurende terpeen Thujon heet.

Heerlijke thee maken van Absintalsem

Alsemthee kun je simpel maken door een halve tot één theelepel kruid toe te voegen aan een pot met kokend water. Laat dit vervolgens tien tot vijftien minuten intrekken en drink de thee vervolgens drie keer per dag. Je kunt het kruid eventueel ook mengen met pepermuntbladeren of een ander sterk kruid zoals anijs. Ga er in ieder geval geen suiker aan toevoegen, daar bitter en zoet niet echt goed samen gaan. Eigenlijk heeft het opvallende kruid een hoop positieve kanten, die overschaduwd worden door het schimmige verleden van het kruid en de reden dat de drank die ervan gemaakt kan worden zo lang verboden is geweest. Lees hier hoe je thee op de juiste manier zet.

tuinkruidenstamperGeneeskrachten

Zo ontdekten de Romeinen naast tal van geneeskrachtige eigenschappen. Galenus adviseerde het kruid als versterkend middel en verschillende zeelieden gebruikten het als middel tegen zeeziekte. Het werd aangenomen dat absintalsem een stimulerend effect had op het gehele lichaam.

Er is ook bewezen dat het de doorbloeding stimuleert, het hart versterkt en pijn verzacht tijdens het werken. Absintalsem is een goed tonicum voor de maag, galblaas en lever en verlaagt de temperatuur bij koorts.

Er zijn zelfs volksremedies bekend waarbij alsem wordt gebruikt om verkoudheid, reuma, koorts en diabetes tegen te gaan. Ook werd alsem gedroogd samen met lavendel en munt in doekjes geknoopt en tussen de kleding te gelegd om vooral motten weg te houden. Daarnaast is het ook een zeer geschikt kruid om (naakt)slaken mee weg te jagen. Een veelzijdig kruid, niet waar?