oregano

Wilde Marjolein het veelzijdig wondermiddel

Wilde Marjolein het veelzijdig wondermiddel – Een kruid van alle markten thuis, lekker in de keuken en heel geneeskrachtig tot en met spirituele bescherming.

Lang leve de Middellandse Zee

Het middellandszeegebied heeft ons door de jaren heen heel wat kruiden gegeven, de één wat populairder dan de ander. Waar het uiteindelijk altijd op neerkwam was dat wij, de noorderlingen, het wisten te adopteren en te gebruiken in onze eigen keuken of tot onze eigen geneeskunde. Dat gaat nu al eeuwen zo en je zou kunnen zeggen dat kruiden die vroeger tot een bepaald gebied behoorden tegenwoordig deel uit maken van heel Europa. Want zeg het nu eens eerlijk, wie kijkt er nog op van oregano of tijm in de Nederlandse keuken? Van oorsprong kennen we deze kruiden vooral uit de Italiaanse of Spaans keuken maar tegenwoordig strooien we het zelf maar al te graag door ons eigen eten.

marjolijn

De oregano is daarnaast een zeer bijzonder kruid. De oregano staat te boek in het Latijn als origanum vulgare maar de officiële naam luidt echter heel erg anders. Dit is namelijk de wilde Marjolein. Origanum Vulgare is afgeleid van het Griekse ‘oros’: berg en ‘ganos’: vreugde. In de oudheid werd het kruid door Aphrodite verheven tot vredessymbool.  Zo vlocht men bruidskronen van het kruid om liefde en respect te symboliseren. Romeinen schonken elkaar bosjes oregano ten teken van vriendschap.

De wilde Marjolein maakt daarnaast weer deel uit van de twee meest bekende soorten Marjolein, welke bekend staat als Origanum en is een plantengeslacht van circa twintig soorten. De andere meest bekende naast de oregano is de echte marjolein, oftewel de origanum marjorana. Deze laatst genoemde is sinds de oudheid al bekend in Europa. De marjolein heeft een zeer intens aroma dat aan tijm doet denken, maar de smaak is echter heel wat zoeter en zachter. er enkele volksnamen voor dit kruid: echte marjolein, majoraan, kranskruid, worstenkruid, palingkruid, dubbel piljoen, dost, origo, welghemoet en bergvreugd. Volksnamen voor dit kruid zijn: echte marjolein, majoraan, kranskruid, palingkruid, dubbel piljoen, dost, origo, welghemoet, worstenkruid en bergvreugd.

In de keuken

De echte marjolein wordt vooral gebruikt bij de bereiding van worsten maar past ook maar al te goed bij witte bonen, zuurkool, aardappelgerechten, varkensvlees en gehakt. Ook gevogelte profiteert enorm van echte marjolein. Dat is de eerste van de twee, laten we nu maar eens door gaan naar de tweede en meest bekende voor de meesten van ons.

Oregano  ook wel bekend als het palingkruid

Oregano staat ook wel bekend als palingkruid en is in Nederland en België een wettelijk beschermde soort. Hij staat als algemeen voorkomend te boek, alsook stabiel of toegenomen. De wilde marjolein, of oregano, komt voor op droge en matige voedselrijke grond van vooral dijkhellingen en kalkgronden. De hoeveelheid zon heeft maar al teveel invloed op de smaak van de plant. De plant wordt ongeveer dertig tot zestig centimeter hoog en heeft een behoorde, rechtopstaande stengel. Je kunt de zijtakken herkennen omdat ze ietwat roodachtig aangelopen zijn. De plant bloeit van juli tot in september, met roze bloemen die zelden ook wit kunnen kleuren.

tuinkruidenstamperMedisch gezien is oregano een krachtig tuinkruid

De Grieken gebruikten het zelfs al als middel tegen een kater. Ze maakten er een middeltje van samen met peterselie wat schijnbaar zou helpen na een avondje iets te stevig door zakken. Dit tuinkruid is goed voor het zenuwstelsel en is een natuurlijk antidepressivum. Verder is het ook goed voor stress, angst hoge bloeddruk, duizeligheid, slapeloosheid, migraine, verdriet. Marjolein stimuleert het parasympatische zenuwstelsel.

Oregano heeft een pijnstillende werking bij zenuwpijnen en reumatische pijnen. Het helpt bij artritis, griep, verkoudheid, gordelroos, vastzittende hoest, astma, trage spijsvertering, slechte eetlust, lage bloeddruk, worminfectie, krampen, schimmelinfecties, bacteriële en virusinfecties.

Oregano is een zeer krachtig natuurlijk antibiotica en tevens een extreem sterk antioxidant. Oregano is bovendien een antiviraal middel, gaat herpes en zelfs de griep tegen, het helpt tegen ontstekingen en verstoppingen. Zou ook het risico op darmkanker aanzienlijk verminderen.

Italianen en Grieken

Zoals gezegd wordt oregano of wilde marjolein vooral in de Italiaanse en Griekse keuken gebruikt. Dit vanwege de karakteristieke geur en smaak. De plant wordt ook vaak in de siertuin aangeplant of uitgezaaid. In Mexico komt het kruid echter ook erg veel voor en is het naast chilipoeder zelfs één van de hoofdbestanddelen van de chili con carne-kruiden. Je voelt het misschien al aankomen, maar marjolein is zeer gevoelig voor vorst. Dit omdat de plant natuurlijk van oorsprong in warmere oorden voorkwam en dus in Nederland nogal eens het gevaar loopt om zomaar van zijn stokje te gaan.

schopje

Goede compost

Een tamelijk rijke grond met flink wat goed verteerde compost op een nogal warme, vochtige plek is een voorwaarde als je wilt dat de plant goed gaat groeien. Let ook op de pH waarde van de grond ,daar deze natuurlijk zeer belangrijk is voor een goede kweek. De plant kan zich door middel van enigszins verhoutte uitlopers sterk vermeerderen. Marjolein maakt daarnaast meestal een kritieke fase door tussen eind april en begin mei. Hierbij gaan er vaak zaailingen verloren. Ook heeft de plant veel beschutting nodig van warmte en vochtigheid, en wanneer deze ontbreken op het juiste tijdstip dan kan dat een vertraagde of slechte groei tot gevolg hebben.

Zo zie je maar dat oregano of wilde marjolein niet al te gemakkelijk te verbouwen is. Maar dit maakt het proberen niet minder waard, het kan namelijk zomaar een fantastisch kruid aan je leveren.

Geloof of bijgeloof

Vroeger werd marjolein in de stal op de grond gegooid om dieren tegen duivelse invloeden (ziekten) te beschermen. Wie marjolein slechts even aanraakte verdreef allerlei betoverende wezens. Het duivelse gespuis dat door marjolein verjaagd werd waren onder meer mieren en slangen. Oregano diende als bescherming tegen kwade krachten en werd ook in de bruidsschoen en in het bruidsboeket verwerkt.

Citroenmelisse

Citroenmelisse of Melissa officinalisCitroenmelisse of Melissa officinalis

Griekse raad – Als de oude Grieken ergens raad mee wisten, dan was het wel het benoemen van nieuwe soorten kruid. De oude kruidengeneeskunde genoot er ontzettend van dat er in de Oudheid zoveel nieuwe kruiden werden ontdekt en eentje daarvan is de citroenmelisse. De citroenmelisse wordt nog altijd veel gebruikt in de kruidengeneeskunde, en is met name ontzettend geschikt om stressklachten en spanningen tegen te gaan. Citroenmelisse ontspant het lichaam en gaat aderverkalking tegen. Daarnaast beschermt het je lichaam ook zeer goed tegen schadelijke radicalen. Zoals gezegd wisten de oude Grieken er maar al te goede raad mee en ook bij hen genoot het al een grote populariteit. In eerste instantie omdat het dezelfde heilzame werking heeft als honing.

Meisjesnaam

De oude Grieken ontleenden daarom de naam van het woord melissa. Melissa betekent honingbij in het Grieks. Ook werd het door deze genezende krachten gezien als een soort jeugdelixer. Tot en met de achttiende eeuw waren de mensen er daadwerkelijk van overtuigd dat een elixer met citroenmelisse erin verwerkt voor een eeuwige jeugd kon zorgen. Tegenwoordig weten we echter wel beter en wordt het dan ook aangeraden om te allen tijde een arts te raadplegen alvorens er uiteraard geneeskundige kruiden worden gebruikt. Het kan immers niet gegarandeerd worden dat het altijd maar zal werken. Daarnaast kunnen sommige kruiden ook een wisselwerking met voorgeschreven medicatie hebben. Daardoor kan de werking van medicijnen versterken of verminderen.

Afstammeling

Citroenmelisse

De officiële, Latijnse naam voor citroenmelisse is Melissa officinalis. Het is een vaste plant die afstamt uit de lipbloemenfamilie, welke in het Latijn bekend staat als de Lamiaceae. De plant ruikt naar citroen, waar het dan ook deels de naam aan ontleend. De plant groeit voornamelijk in Zuid Europa, wat maakt dat het verbouwen ervan in Nederland en ook in België soms nog best een pittige opgave kan blijven. In gematigde streken kan de plant ook wel eenvoudig vermeerderen, mits de wortelstokken tijdens de winters goed verzorgde worden. Het betreft een relatief gemiddelde plant wanneer het aankomt op lengte, de citroenmelisse wordt namelijk ongeveer vijftig centimeter hoog.

Breed inzetbaar

Citroenmelisse is ongelooflijk breed inzetbaar. Er zijn dan ook veel gerechten die gebruik maken van citroenmelisse en het is in de Nederlandse keuken absoluut geen onbekende, veel mensen hebben er immers al eens mee gekookt. Van de verse of gedroogde bladeren kun je gemakkelijk thee zetten. Je kunt ervoor kiezen om deze aan te lengen met echte thee. Daarnaast is citroen-melisse, zoals eerder gezegd, een ware smaakmaker. Dit kan gedaan worden bij visgerechten maar ook bij soepen, sauzen en omeletten. Imkers gebruiken het blad om bijenkorven mee in te wrijven, dit namelijk omdat de geur bijen aantrekt.

 

schopjeVoor wie citroenmelisse wilt verbouwen, geen paniek.

De citroenmelisse is een gemakkelijke plant om te vermeerderen. Dit kan gedaan worden door zowel te stekken, te zaaien of te scheuren. Wanneer de plant te droog wordt gehouden kan men dit snel zien. Dit wordt namelijk zichtbaar wanneer het blad geelachtig wordt. Een te vochtige en schaduwrijke plaats gaat echter ten koste van de smaak. Je kunt het beste citroenmelisse telen in bloempotten. Zo is de citroenmelisse een zeer bruikbare plant en een kruid dat hier in Nederland en België relatief goed te telen is. Mocht je een keertje willen proberen, dan zou dit kruid een goede zijn om mee te beginnen.

limoLeuk voor de kleintjes

Voor de kinderen is er natuurlijk ook iets leuks te beleven aan citroenmelisse. Je kunt namelijk heerlijk verfrissende limonade maken van citroenmelisse. Je hebt vier grote citroenen, honderdvijftig gram suiker, een liter water en een bosje citroenmelisse nodig.

De recepten hiervoor zijn overal op het internet te vinden, dus wanneer de zomer weer voor de deur staat kunnen we je aanbevelend deze eens op te zoeken. Daar maak je niet alleen jezelf maar ook de dorstige kinderen zeer blij mee wanneer de zon buiten weer flink aan het schijnen is. Zo zie je maar dat kruiden nog veel goeds kunnen bijdragen aan de wereld, al zijn wij niet meer zo betrokken met de kruidengeneeskunde.

angelica

Angelica of engelwortelAngelica of engelwortel tegen kwade geesten

Bijbelse benamingen, wij Westerlingen zijn er maar wat dol op. In veel verschillende delen van de wereld vindt je planten, dieren en streken terug die allen vernoemd zijn naar figuren uit het religieuze boekwerk, dat door vele miljoenen als een levenswijze wordt beschouwd. Zo is er bijvoorbeeld de angelica, een geslacht van kruidachtige, overblijvende planten uit de schermbloemenfamilie. Deze familie staat ook wel te boek als de umbelliferae of apiaceae. De planten komen voor in de gematigde en sub polaire gebieden van het noordelijk halfrond. De angelica zelf staat ook wel bekend als de engelwortel, waar de link met de Bijbel dan eindelijk gelegd wordt. Doorgaans worden de planten zo’n één tot twee meter hoog.

Wilde soorten

In België en Nederland komen twee soorten in het wild voor, namelijk de grote engelwortel en de gewone engelwortel. De twee soorten zijn gemakkelijk van elkaar te onderscheiden door de grote, groengele schermen van de engelwortel. De bladeren geven bij kneuzing een sterke muskusgeur af. De Engelwortel is inheems in het noordelijk deel van Europa. Een winterharde plant die in principe tweejarig is en met wat geluk zaait de plant zich spontaan uit. De plant is dan ook in veel delen van de wereld verwilderd. Het enige land waar de engelwortel echt inheems is, is Syrië.

kwade geestEngelachtige betekenis
Zoals eerder al gezegd wordt de engelwortel vaak gekoppeld aan de Bijbelse betekenis van engelen. De plant zou met name verwijzen naar aartsengel Michaël. Een reden hiertoe kan wellicht zijn dat de bloeitijd van de plant zo rond het begin van mei ligt, en de aartsengel ’s verjaardag wordt gevierd op acht mei. Daarnaast konden kwade geesten ook bezworen worden met de plant. De wortel moest voor dit doel meegedragen worden waarna men gevrijwaard was van het werk van kwaadaardige tovenaars.

tuinkruidenstamperMedische eigenschappen

Een aftreksel zou helpen tegen koliek, verslijming van longen en keel en tegen maagzwakte. Vroeger werd er medicijn tegen de pest van gemaakt. De engelwortel heeft een antibacteriële en antischimmel eigenschap. Meestal wordt van de wortel olie gemaakt. De angelicaof of engelwortel wordt in aromatherapie gebruikt tegen tal van ziekten.

Angelicaof zou gebruikt worden tegen vermoeidheid, aambeien, jicht, artrose, aronchitis, maagkrampen, constipatie, dyspepsie, indigestie, psoriasis, hartkloppingen, geelzucht, slapeloosheid. Ondanks al deze geweldige kanten en bejubelde zijden heeft de engelwortel vooral een mooie bijdrage om te leveren in tal van recepten.

Als voeding

De bladeren van de engelwortel kunnen als groente gegeten worden. Het is lekker om de bladeren van de engelwortel te mengen in een spinaziegerecht of andijviegerecht. In Duitsland worden de bladeren geconfijt. De bladeren kun je op dezelfde manier klaarmaken als spinazie.

schopje

Kleurig bloeien

De soort is in principe een solitair. De plant bloeit van mei tot en met juli paarsbruin en na de bloeiwijze kan de bloem in de bloei staan. Ze zijn namelijk ook goed te gebruiken als decoratie in huis. Het is ook belangrijk om te weten dat de planten zichzelf kunnen uitzaaien. Op een goede grond bereikt de plant ongeveer de hoogte van honderdveertig centimeter en de engelwortel is daarnaast in staat om op elke grond te kunnen groeien. Dit maakt echter niet zo dat de plant slechts uit één soort bestaat. Er zijn namelijk nog twee andere soorten die minstens net zo populair en net zo veelvuldig gebruikt worden.

Soortgenoten

Andere soorten zijn bijvoorbeeld de Amerikaanse engelwortel, of Angelica atropurpurea. Deze is minder vertakt en ietwat bleker van kleur dan zijn Europese soortgenot en heeft een paarsgekleurde wortelstok. De schermen groen-witte bloemen bloeien van mei tot augustus. Ook deze bloem komt veel voor op vochtige plaatsen en kan gevonden worden van Newfoundland tot Iowa. Door de kolonisten werden ze het eerste aangetroffen in Maine. Daarnaast was het in sommige Canadese Indianenstammen gebruikelijk om zelfmoord te plegen door de giftige wortels van de engelwortel te eten. Ze smeerden de handen er daarnaast mee in aangezien de geur vissen en wild zou aantrekken. Er is inderdaad een vreemde, onaangename geur die eraan hangt.

AngelicabloemAziatisch gebruik

In Azië komen ook twee bekende soorten voor, namelijk de Angelica anomala uit Japan en de Angelica sinensis van naturen in China. De wortel wordt in China gebruikt voor de traditionele geneeskunde. Dit maakt van deze plant een zeer veelzijdige, zo door de jaren heen. Waar het ooit begon als een geneeskundige plant, of een plant om wild mee aan te trekken is het inmiddels een gewenst middel om mee te koken. Het geeft een rijke, en volle smaak aan gerechten.

Proberen waard

Hoewel de Bijbelse referenties duidelijk gemaakt worden met de Angelica is het bovenal een plant die al vele jaren mee gaat in de mensenwereld. Bij lange na niet altijd betrokken bij christelijke gebruiken, maar eentje die juist in de niet-christelijke wereld veel gebruikt wordt en werd. In Nederland is de plant gemakkelijk te vinden, zolang je weet waar naar te zoeken. Kijk gewoon goed naar de grote groengele schermen van de grote engelwortel. Het is een bijzondere plant die het onthouden waard is