Citroenmelisse

Citroenmelisse of Melissa officinalisCitroenmelisse of Melissa officinalis

Griekse raad – Als de oude Grieken ergens raad mee wisten, dan was het wel het benoemen van nieuwe soorten kruid. De oude kruidengeneeskunde genoot er ontzettend van dat er in de Oudheid zoveel nieuwe kruiden werden ontdekt en eentje daarvan is de citroenmelisse. De citroenmelisse wordt nog altijd veel gebruikt in de kruidengeneeskunde, en is met name ontzettend geschikt om stressklachten en spanningen tegen te gaan. Citroenmelisse ontspant het lichaam en gaat aderverkalking tegen. Daarnaast beschermt het je lichaam ook zeer goed tegen schadelijke radicalen. Zoals gezegd wisten de oude Grieken er maar al te goede raad mee en ook bij hen genoot het al een grote populariteit. In eerste instantie omdat het dezelfde heilzame werking heeft als honing.

Meisjesnaam

De oude Grieken ontleenden daarom de naam van het woord melissa. Melissa betekent honingbij in het Grieks. Ook werd het door deze genezende krachten gezien als een soort jeugdelixer. Tot en met de achttiende eeuw waren de mensen er daadwerkelijk van overtuigd dat een elixer met citroenmelisse erin verwerkt voor een eeuwige jeugd kon zorgen. Tegenwoordig weten we echter wel beter en wordt het dan ook aangeraden om te allen tijde een arts te raadplegen alvorens er uiteraard geneeskundige kruiden worden gebruikt. Het kan immers niet gegarandeerd worden dat het altijd maar zal werken. Daarnaast kunnen sommige kruiden ook een wisselwerking met voorgeschreven medicatie hebben. Daardoor kan de werking van medicijnen versterken of verminderen.

Afstammeling

Citroenmelisse

De officiële, Latijnse naam voor citroenmelisse is Melissa officinalis. Het is een vaste plant die afstamt uit de lipbloemenfamilie, welke in het Latijn bekend staat als de Lamiaceae. De plant ruikt naar citroen, waar het dan ook deels de naam aan ontleend. De plant groeit voornamelijk in Zuid Europa, wat maakt dat het verbouwen ervan in Nederland en ook in België soms nog best een pittige opgave kan blijven. In gematigde streken kan de plant ook wel eenvoudig vermeerderen, mits de wortelstokken tijdens de winters goed verzorgde worden. Het betreft een relatief gemiddelde plant wanneer het aankomt op lengte, de citroenmelisse wordt namelijk ongeveer vijftig centimeter hoog.

Breed inzetbaar

Citroenmelisse is ongelooflijk breed inzetbaar. Er zijn dan ook veel gerechten die gebruik maken van citroenmelisse en het is in de Nederlandse keuken absoluut geen onbekende, veel mensen hebben er immers al eens mee gekookt. Van de verse of gedroogde bladeren kun je gemakkelijk thee zetten. Je kunt ervoor kiezen om deze aan te lengen met echte thee. Daarnaast is citroen-melisse, zoals eerder gezegd, een ware smaakmaker. Dit kan gedaan worden bij visgerechten maar ook bij soepen, sauzen en omeletten. Imkers gebruiken het blad om bijenkorven mee in te wrijven, dit namelijk omdat de geur bijen aantrekt.

 

schopjeVoor wie citroenmelisse wilt verbouwen, geen paniek.

De citroenmelisse is een gemakkelijke plant om te vermeerderen. Dit kan gedaan worden door zowel te stekken, te zaaien of te scheuren. Wanneer de plant te droog wordt gehouden kan men dit snel zien. Dit wordt namelijk zichtbaar wanneer het blad geelachtig wordt. Een te vochtige en schaduwrijke plaats gaat echter ten koste van de smaak. Je kunt het beste citroenmelisse telen in bloempotten. Zo is de citroenmelisse een zeer bruikbare plant en een kruid dat hier in Nederland en België relatief goed te telen is. Mocht je een keertje willen proberen, dan zou dit kruid een goede zijn om mee te beginnen.

limoLeuk voor de kleintjes

Voor de kinderen is er natuurlijk ook iets leuks te beleven aan citroenmelisse. Je kunt namelijk heerlijk verfrissende limonade maken van citroenmelisse. Je hebt vier grote citroenen, honderdvijftig gram suiker, een liter water en een bosje citroenmelisse nodig.

De recepten hiervoor zijn overal op het internet te vinden, dus wanneer de zomer weer voor de deur staat kunnen we je aanbevelend deze eens op te zoeken. Daar maak je niet alleen jezelf maar ook de dorstige kinderen zeer blij mee wanneer de zon buiten weer flink aan het schijnen is. Zo zie je maar dat kruiden nog veel goeds kunnen bijdragen aan de wereld, al zijn wij niet meer zo betrokken met de kruidengeneeskunde.

Borago

boragobij

Borago of komkommerkruid, bijen zijn er gek van

Gedichten over kruiden

Planten en kruiden zijn door de eeuwen heen vaak het onderwerp van gedichten en verhalen geweest. Het is niet zeer ongebruikelijk dat een dichter of verhalenschrijver zich wijdde aan een prachtige uiteenzetting van een bepaald kruid, in de hoop dat men er zo meer mee bezig zou gaan zijn. Zo geldt het natuurlijk ook voor de bernagie. Dit kruid staat de boek onder verschillende namen, onder andere het komkommerkruid en het Latijnse Borage officinalis.

De plant is zeer gemakkelijk te herkennen en leeft ongeveer een jaar. De plant is makkelijk te herkennen aan de prachtige, ruwe haren en blauwe bloemen.

Borago officinalis, de Italiaans moed

Borago zou van oorsprong afstemmen van het Italiaanse borra, wat wol betekent. Dit zou verwijzen naar de dikke, grijze en korte beharing van de plant. Zoals genoemd schreven er wel eens dichters over planten en kruiden en dit was bij de Borago dan ook hetzelfde verhaal. De Romeine Plinius schreef over deze plant ‘ego Borago Daudia semper’, wat vrij vertaald ‘ik borago breng altijd moed’ betekent. De plant behoort oorspronkelijk tot de rugbladigen. Dit maakt dat alle onderdelen van de plant, behalve de bloembladeren, zijn bedenkt met korte haren.

schopje

Bloeitijd

De Borago plant wordt ongeveer vijfenveertig tot negentig centimeter hoog. De dikke stengels vertakken zich en zijn hol van binnen. De bladeren zullen zo’n zeven tot twintig centimeter lang worden en vormen een puntige ovaal. De onderste bladeren zijn meer eirond en gesteeld, waar de bovenste meer langwerpig en stengelomvattend zijn. De bloeitijd valt vanaf mei of juni tot de herfst. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de felblauwe bloemen met een wit hart, waarop fijne kroonblaadjes en zwarte helmknoppen zitten. Soms kunnen de bloemen ook roze of wit zijn, wat natuurlijk in het verleden ook vaker dan niet is waargenomen.

Overal te groeien

De plant komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied maar is inmiddels ook terug te vinden in meerdere Europese landen. De plant behoort tot de pioniervegetatie op vochtige, zeer voedselrijke bodem. De plant is duidelijk terug te vinden op akkers, ruigten, puinhopen en anderszins ruwe terreinen. De plant wordt veelal gekweekt in tuinen en komt daarom ook verwilderd voor in de Benelux. Als de plant is gezaaid kan het zomaar voorkomen dat deze daar het volgende jaar opnieuw terug komt. Dit komt omdat de plant gemakkelijk zelf uitzaait, wat het natuurlijk erg gemakkelijk maakt om deze alsmaar weer te laten groeien. De zaden houden daarnaast een olie vast, waarom deze plant ook op grote schaal wordt aangeplant.

tuinkruidenstamper

Veelzijdig geneesmiddel

Het woord officinalis in de naam betekende dat de plant vroeger geneeskundige werking werd toegeschreven. Bij de Grieken stond de plant bijvoorbeeld bekend omwille van de opbeurende werking. Vanaf de tweede eeuw na Christus werd een mengsel van bernagie en honing gebruikt om hoesten te verlichten. Een aftreksel van de bladeren kon gebruikt worden om het zweten te bevorderen, wat erg handig was wanneer iemand een koorts uit moest zweten. Anders waren er ook de traditionele gebruiken waarmee reuma, verkoudheid en bronchitis werden bestreden.

Goed voor salades
Als voedsel wordt de plant vooral in het gebied rondom de Middellandse zee graag gezien in salades en andere zomerse gerechten. De plant heeft namelijk een komkommerachtige smaak, vandaar de naam komkommerkruid. De bloemen worden als jonge blaadjes ook wel eens bij sla of spinazie gegeten. Ook kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren. In India heeft de plant nog een eigen unieke functie, namelijk om siroop van te maken. In de zomer wordt deze als verfrissing verkocht.

Veel bekendheid

De bernagie gaat al heel wat jaren mee en heeft door de jaren heen heel wat naamsbekendheid weten te vergaren. Een bijzonder kruid, eentje die je om zijn veelzijdigheid best eens zou kunnen proberen. Een aangezien de plant maar te gewild is bij bijen, zou je kunnen overwegen om er een paar te planten in de tuin zodat de bij nog een paar jaar langer kan genieten van een heerlijke zomer in onze anders koude tuinen.