Borago

boragobij

Borago of komkommerkruid, bijen zijn er gek van

Gedichten over kruiden

Planten en kruiden zijn door de eeuwen heen vaak het onderwerp van gedichten en verhalen geweest. Het is niet zeer ongebruikelijk dat een dichter of verhalenschrijver zich wijdde aan een prachtige uiteenzetting van een bepaald kruid, in de hoop dat men er zo meer mee bezig zou gaan zijn. Zo geldt het natuurlijk ook voor de bernagie. Dit kruid staat de boek onder verschillende namen, onder andere het komkommerkruid en het Latijnse Borage officinalis.

De plant is zeer gemakkelijk te herkennen en leeft ongeveer een jaar. De plant is makkelijk te herkennen aan de prachtige, ruwe haren en blauwe bloemen.

Borago officinalis, de Italiaans moed

Borago zou van oorsprong afstemmen van het Italiaanse borra, wat wol betekent. Dit zou verwijzen naar de dikke, grijze en korte beharing van de plant. Zoals genoemd schreven er wel eens dichters over planten en kruiden en dit was bij de Borago dan ook hetzelfde verhaal. De Romeine Plinius schreef over deze plant ‘ego Borago Daudia semper’, wat vrij vertaald ‘ik borago breng altijd moed’ betekent. De plant behoort oorspronkelijk tot de rugbladigen. Dit maakt dat alle onderdelen van de plant, behalve de bloembladeren, zijn bedenkt met korte haren.

schopje

Bloeitijd

De Borago plant wordt ongeveer vijfenveertig tot negentig centimeter hoog. De dikke stengels vertakken zich en zijn hol van binnen. De bladeren zullen zo’n zeven tot twintig centimeter lang worden en vormen een puntige ovaal. De onderste bladeren zijn meer eirond en gesteeld, waar de bovenste meer langwerpig en stengelomvattend zijn. De bloeitijd valt vanaf mei of juni tot de herfst. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de felblauwe bloemen met een wit hart, waarop fijne kroonblaadjes en zwarte helmknoppen zitten. Soms kunnen de bloemen ook roze of wit zijn, wat natuurlijk in het verleden ook vaker dan niet is waargenomen.

Overal te groeien

De plant komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied maar is inmiddels ook terug te vinden in meerdere Europese landen. De plant behoort tot de pioniervegetatie op vochtige, zeer voedselrijke bodem. De plant is duidelijk terug te vinden op akkers, ruigten, puinhopen en anderszins ruwe terreinen. De plant wordt veelal gekweekt in tuinen en komt daarom ook verwilderd voor in de Benelux. Als de plant is gezaaid kan het zomaar voorkomen dat deze daar het volgende jaar opnieuw terug komt. Dit komt omdat de plant gemakkelijk zelf uitzaait, wat het natuurlijk erg gemakkelijk maakt om deze alsmaar weer te laten groeien. De zaden houden daarnaast een olie vast, waarom deze plant ook op grote schaal wordt aangeplant.

tuinkruidenstamper

Veelzijdig geneesmiddel

Het woord officinalis in de naam betekende dat de plant vroeger geneeskundige werking werd toegeschreven. Bij de Grieken stond de plant bijvoorbeeld bekend omwille van de opbeurende werking. Vanaf de tweede eeuw na Christus werd een mengsel van bernagie en honing gebruikt om hoesten te verlichten. Een aftreksel van de bladeren kon gebruikt worden om het zweten te bevorderen, wat erg handig was wanneer iemand een koorts uit moest zweten. Anders waren er ook de traditionele gebruiken waarmee reuma, verkoudheid en bronchitis werden bestreden.

Goed voor salades
Als voedsel wordt de plant vooral in het gebied rondom de Middellandse zee graag gezien in salades en andere zomerse gerechten. De plant heeft namelijk een komkommerachtige smaak, vandaar de naam komkommerkruid. De bloemen worden als jonge blaadjes ook wel eens bij sla of spinazie gegeten. Ook kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren. In India heeft de plant nog een eigen unieke functie, namelijk om siroop van te maken. In de zomer wordt deze als verfrissing verkocht.

Veel bekendheid

De bernagie gaat al heel wat jaren mee en heeft door de jaren heen heel wat naamsbekendheid weten te vergaren. Een bijzonder kruid, eentje die je om zijn veelzijdigheid best eens zou kunnen proberen. Een aangezien de plant maar te gewild is bij bijen, zou je kunnen overwegen om er een paar te planten in de tuin zodat de bij nog een paar jaar langer kan genieten van een heerlijke zomer in onze anders koude tuinen.