anijs

anijsplant

Anijsplant bekend als de pimpinella anisum

Moderne oud-Egyptenaren kenden de anijsplant reeds als specerij

De Egyptenaren waren ons voor in vele opzichten. Ze worden alom gezien als de bakermat van de moderne beschavingen en het wordt dan ook betreurd dat er al zoveel informatie verloren is gegaan over die periode uit de wereld. Men neemt wel eens aan dat we vele stappen verder in onze eigen ontwikkeling konden zijn als de Middeleeuwen nooit hadden plaats gevonden. Maar goed, de Egyptenaren hebben veel aan ons overgedragen en één van die dingen is een wel zeer opmerkelijke specerij. Eentje die wij kennen uit snoepgoed en broodbeleg zoals muisjes op beschuit. We hebben het hier natuurlijk over anijs, wat volgens geschriften als in het jaar vijftienhonderd voor Christus werd gebruikt in de Nijlvallei.

Oostelijk gelegen

Anijs komt oorspronkelijk voor in het oostelijk deel van het Middellandse Zeegebied en West-Azië. Anijs wordt tegenwoordig ook verbouwd in Zuid-Europa, Rusland en India. In Nederland komt de plant echter ook verwilderd voor en in India is anijs inmiddels zeer populair om te serveren na de maaltijd samen met ajowan om een vol gevoel van de maag tegen te gaan. Anijs wordt als aromatiserend kruid gebruikt in de keuken en in alcoholische dranken. Traditioneel gezien liet men anijs in melk trekken zodat deze een zeer geurige, maar niet zoete, anijsmelk geeft. Anijsblokjes worden bereid met suiker en anijsolie en wat het meest opvallende is van deze specerij is het volgende: anijs wordt een geneeskundige werking toegeschreven die niet bewezen is.

Gelijkenissen

In het Latijn staat de anijsplant bekend als de pimpinella anisum en het is een bloemdragende plant die behoort tot de schermbloemenfamilie, oftewel de umbelliferae. Anijs wordt gebruikt om gerechten te aromatiseren. Waar men echter op moet letten is dat anijs niet hetzelfde is als steranijs, hoewel ze vergelijkbaar smaken. Dat is dan ook waarschijnlijk waar de gelijkenissen vandaan komen. De anijsplant wordt ongeveer vijftig centimeter hoog, waarvan de onderste bladeren ongedeeld zijn. Naar boven toe worden de bladeren fijner gevind. De anijsplant heeft daarnaast witte bloemschermen en grauwgroene, peervormige, tweedelige splitvruchten.

Heerlijke smaakmaker en medicinaal

tuinkruidenstamperAnijs wordt ook gebruikt in de keuken, de stengels en wortels geven smaak aan zoete soepen en stoofpotten. De bloemen of de blaadjes van de Anijsplant gebruik je als garnering in salades, soep en op groentes.

Anijs is in alcoholische dranken ook veel terug te vinden. Een paar populaire voorbeelden zijn het Franse pastis, de Griekse drank ouzo en de Turkse drank raki. Andere dranken waar veel anijs in voorkomt zijn absint, sambuca, arak, Benedictine, Elixir d’Anvers, tsikoudiaen en rakija.

Daarnaast is er overal veel te vinden over de medicinale werking van anijs. Er is echter geen wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd om deze claims te bevestigen. Zo wordt anijs medicinaal gebruikt als spijsverteringsmiddel. De adem wordt er daarnaast mee verfrist. Ook wordt anijszaad gegeten als diureticum. De Amerikaanse indianen gebruikten het tegen winderigheid.

Veeleisend en veelzijdig om te telen

schopjeAnijs is een zeer veelzijdige plant maar ook een veeleisende. Zo heeft anijs veel warmte nodig en is het dus niet de meest gemakkelijke plant om in onze Nederlandse tuinen te worden gegroeid. Zelfs kweken in een keukentuintje kan zich nog redelijk lastig wijzen. Toch kan het erg leuk zijn om te proberen. Wat je het beste kunt doen is een goed gedraineerd stukje grond kiezen waar de anijs veel zon kan vangen. Op een losse, kalkrijke bodem komt het anijs het beste tot zijn recht. Vanaf eind maart en in april kunnen de zaden gezaaid worden, en na drie weken ontstaat er een plantje. De planten kunnen op dit moment het beste verpot worden, ieder op een afstand van minimaal vijftien centimeter. Zo hebben ze altijd voldoende ruimte om te groeien.

Moeilijk te verbouwen

Anijs heeft niet veel water nodig, mede omdat het van oorsprong stamt uit een werelddeel waar water schaarst is. Te veel water kan er zelfs voor gaan zorgen dat de wortels gaan rotten. De anijsplant gaat bloeien vanaf juli en iets later zal het tijd worden om te oogsten. Meestal is dit vanaf augustus. Verwijderd vervolgens de zaadjes uit de zaadkoppen en laat ze drogen. Zo heb je een prachtige en heerlijke smaakmaker die een hint van Oudheid met zich mee draagt, van de piramides tot in jouw heerlijke melk.

Anijsthee voor 4 personen

anijstheeIngrediënten:

1/4 liter water
1 theelepel anijszaad
1/4 liter hete thee naar keuze

Anijszaad fijn maken in de vijzel en koken in 1/4 liter water, 5 minuten laten trekken en nadien met hete thee vermengen. Je kan ook het hete anijswater zo opdrinken.

Artemisia plant

absintkruid

Berucht absintkruid

Oude planten en kruiden hebben in de loop der jaren een ware mythische status weten te vergaren. Of het nu ten goede of ten slechte is gekomen, kruiden hebben nu eenmaal al een rol in ons leven gespeeld sinds de verre Oudheid en dat gaat waarschijnlijk niet meer veranderen. Zo is er natuurlijk de alsem, die het best bekend is om een vertakking ervan, namelijk de absintalsem dat gebruikt wordt voor het beruchte drankje dat jarenlang verboden is geweest in Nederland. Alsem is een geslacht uit de composietenfamilie. In het Latijn staat de familie bekend als Asteraceae, en de plant zelf wordt Artemisia genoemd, wat een verwijzing is naar de Griekse goden Artemis.

Vele soorten

Omdat de soort zo ongelooflijk breed is, komen er in Europa alleen al meer dan honderd soorten voor. Nauwverwant hieraan en wat er ook veel gekweekt wordt zijn het citroenkruid (artemisia abrotanum) en het dragon (artemisia dracunculus). In China gaat het gebruik van zomeralsem, of qing hao, al vele jaren terug. Tegenwoordig worden ze in de moderne geneeskunde ook gebruikt als bron van artemisinine, wat een antimalariamiddel is. Aan de knoppen van deze plant wordt vanouds namelijk al een geneeskrachtige werking toebedeeld. Het bittere aftreksel van de knokken vormt een belangrijk bestanddeel van de drank vermout en absintkruid.

schopje

Goed te kweken

Alsem of absintkruid is betrekkelijk makkelijk te kweken vanuit zaad. Je zult de zaden moeten verspreiden over een grondoppervlak. Daarnaast ga je ze overplanten naar buiten al mag je dit pas doen wanneer ze zijn ontkiemd en er geen kans meer is op vorst. Zorg ook dat er drie tot vijf voet tussen elk stekje zit. Alsem kan daarnaast goed op arme grond groeien, of het nu volop in de zon is op in de gedeeltelijke schaduw. In de herfst zal men de struik moeten gaan snoeien. Hierbij moet de grond wel droog en goed gedraineerd zijn. Ook kunnen sommige soorten in slaap gaan tijdens de zomer maanden. Wanneer de temperatuur omlaag gaat zullen er weer nieuwe scheuten gegroeid worden.

Houd het apart

Waar men echter op moet letten is dat de alsem plant niet in de buurt van anijs, bonen, venkel, karwij of salie wordt geplant. Dit kan de groei van de plant namelijk ten zeerste beslechten en dat wilt natuurlijk niemand op zijn of haar geweten hebben. De vaste plant wordt ongeveer zestig tot honderdtwintig centimeter lang en bloeit met lichtgele bloemen van juli tot september. Alsem komt voor op droge, kalkhoudende, stikstofrijke, bewerkte gronden.

Thee van alsem

Je kunt er daarnaast ook heerlijke alsemthee van zetten. Dit doe je door twee tot vijf gram alsem bij een kop koken water toe te voegen. Na ongeveer tien tot vijftien minuten trekken kun je de thee drinken en aangeraden wordt om dit drie keer per dag te doen.

tuinkruidenstamperVerslaving loert !
Let wel op dat het absintkruid een verslavende werking heeft. Je mag een tinctuur van alsem bijvoorbeeld niet meer dan vier weken achter elkaar gebruiken. Dit maakt de drank absint dan ook zo berucht, mensen kunnen het maar blijven drinken. De plant bevat glycoside, bekend als giftig, en de vluchtige olie onderdrukte het centrale zenuwstelsel. Hier moet dus wel op gelet worden wanneer men het gaat drinken.

Eeuwenlang gebruik

Alsem gaat dus al heel wat jaren mee. Eeuwen, kan zelfs gezegd worden. Maar dit maakt het ook een kruid waar al veel over bekend is en veel over geschreven is. Alsem werd vroeger bijvoorbeeld samen met gedroogde lavendel en munt in doekjes geknoopt en tussen de kleding in de kasten gelegd. Zo kon men insecten en vooral motten en andere insecten verdrijven. Daarnaast is alsem ook zeer geschikt om (naakt)slakken te weren, ideaal dus voor wie een tuinhuisje vrij wilt houden van deze lastige beestjes.

Alsem kan prima gebruikt en verbouwd worden in Nederland en erg lastig is het niet. Daarom zien de enthousiastelingen ook veel potentie in de plant en hoopt men dat deze ooit weer in zijn voormalige glorie hersteld zal worden, zoals het ook betaamt.