Tijm of Thymus, heerlijk Italiaans

Oh, hoe wij de Italianen benijden om hun keuken. Toch is er nog altijd iets bijzonders aan het eten van Italiaans in een echt Italiaanse stad, het voelt immers verser en echter. Dit is natuurlijk in eerste plaats te danken aan de traditionele kookwijzen van de Italianen, maar ook aan het feit dat wat men daar gebruikt om te koken, vers en echt is. Onbespoten tomaten, om maar iets te noemen.

Meer dan smaak

tijm klMaar smaak is meer dan alleen ingrediënten of een bepaalde kooktijd. Smaak wordt grotendeels ook bepaald door de kruiden die zijn gebruikt om mee te koken, en de Italianen weten daar natuurlijk maar al te goed en veel raad mee. Een van de meest populaire kruiden die ze daar gebruiken is het welbekende tijm, onder de botanisten ook wel bekend als thymus. Thymus is een geslacht uit de lipbloemenfamilie en omvat kruidachtige of houtachtige planten met een zeer aromatische geur. Deze planten kunnen tot wel dertig centimeter hoog worden en in de schijnkransen bloeien. Natuurlijk is de afkomst ook bepalend voor waar we de plant van kennen. In het Middellanszeegebied en in Azië komt de plant natuurlijk voor, al hebben we in Nederland en België ook een drietal soorten.

Populair kruid

Tijm is door de eeuwen heen alsmaar populairder geworden in de gebruikelijke keukens. Het heeft een zeer aromatische geur en tijm wordt dikwijls ook in de zeepindustrie gebruikt. Het is een plant die dus zijn kruiden kan ontlenen aan zowel de keuken als de badkamer. Men kan der daarnaast ook een thee en siroop van bereiden. Een erg populaire drank waar tijm voor wordt gebruikt is bénédictine. Ook gebruikt men de kruiden om vis, vlees en sauzen mee te kruiden, het is zelfs een van de belangrijke smaakmakers van de Provencaalse kruidenmix.

In de mythologie staat Tijm voor zuivering, profetische dromen, moed, vergroot de psychische krachten; verbetert het geheugen, liefde en liefdesdivanatie, genezing en gezondheid

Genezen thymol

tuinkruidenstamperDe geneeskrachtige werk van tijm komt voort uit de stof thymol, die goed is voor de luchtwegen. Deze stof is zeer handig om hoesten en symptomen van astma tegen te gaan. Tijmsiroop is een goed middel hiertegen, iets wat men maar al te goed zelf kan maken van de tijmbladeren. Het verbouwen van tijm kan gemakkelijk in onze Nederlandse tuinen. De zaaiperiode loopt van mei tot juli, maar waar men op moet letten is dat tijm een echte zomerplant is. Begin in de week vóór vijftien mei met het binnen kweken van tijm. Wanneer de plantjes ontkiemen kun je deze naar buiten verhuizen. Buiten is het echter wel iets lastiger om de plant te laten ontkiemen, wat komt door de onregelmatige temperaturen. Vaak koopt men dan ook een klein plantje tijm omdat dit het problemen van het ontkiemen weg neemt.

 

Tijm verbouwen en oogsten

schopjeMaak de aarde goed nat voordat je de zaden in de aarde stopt. Bedek deze vervolgens met slechts een millimeter aarde. De tijm kan op verschillende wijze gezaaid worden. Je kan een zaadje per pot zaaien of meerdere. Tijm is een meerjarige plant die elk jaar weer terug komt wanneer de temperaturen er goed voor zijn. De smaak van tijm komt vrij bij vers groen, dus zorg dat je eerst de toppen oogst wanneer je een langere periode niet geoogst hebt. De plant zal snel nieuwe delen aangroeien die weer vers smaken.

Het is een gemiddeld moeilijke plant, de tijm. Het kan in het begin vaak moeilijk zijn om deze te verbouwen, maar wanneer je eenmaal de truc in de vingers heb moet het niet al te lastig blijken om ermee door te blijven gaan. Vergis je echter niet in het belang van een mooie, schone grond en genoeg licht en warmte voor de planten om heerlijk te kunnen groeien.

Borago

boragobij

Borago of komkommerkruid, bijen zijn er gek van

Gedichten over kruiden

Planten en kruiden zijn door de eeuwen heen vaak het onderwerp van gedichten en verhalen geweest. Het is niet zeer ongebruikelijk dat een dichter of verhalenschrijver zich wijdde aan een prachtige uiteenzetting van een bepaald kruid, in de hoop dat men er zo meer mee bezig zou gaan zijn. Zo geldt het natuurlijk ook voor de bernagie. Dit kruid staat de boek onder verschillende namen, onder andere het komkommerkruid en het Latijnse Borage officinalis.

De plant is zeer gemakkelijk te herkennen en leeft ongeveer een jaar. De plant is makkelijk te herkennen aan de prachtige, ruwe haren en blauwe bloemen.

Borago officinalis, de Italiaans moed

Borago zou van oorsprong afstemmen van het Italiaanse borra, wat wol betekent. Dit zou verwijzen naar de dikke, grijze en korte beharing van de plant. Zoals genoemd schreven er wel eens dichters over planten en kruiden en dit was bij de Borago dan ook hetzelfde verhaal. De Romeine Plinius schreef over deze plant ‘ego Borago Daudia semper’, wat vrij vertaald ‘ik borago breng altijd moed’ betekent. De plant behoort oorspronkelijk tot de rugbladigen. Dit maakt dat alle onderdelen van de plant, behalve de bloembladeren, zijn bedenkt met korte haren.

schopje

Bloeitijd

De Borago plant wordt ongeveer vijfenveertig tot negentig centimeter hoog. De dikke stengels vertakken zich en zijn hol van binnen. De bladeren zullen zo’n zeven tot twintig centimeter lang worden en vormen een puntige ovaal. De onderste bladeren zijn meer eirond en gesteeld, waar de bovenste meer langwerpig en stengelomvattend zijn. De bloeitijd valt vanaf mei of juni tot de herfst. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de felblauwe bloemen met een wit hart, waarop fijne kroonblaadjes en zwarte helmknoppen zitten. Soms kunnen de bloemen ook roze of wit zijn, wat natuurlijk in het verleden ook vaker dan niet is waargenomen.

Overal te groeien

De plant komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied maar is inmiddels ook terug te vinden in meerdere Europese landen. De plant behoort tot de pioniervegetatie op vochtige, zeer voedselrijke bodem. De plant is duidelijk terug te vinden op akkers, ruigten, puinhopen en anderszins ruwe terreinen. De plant wordt veelal gekweekt in tuinen en komt daarom ook verwilderd voor in de Benelux. Als de plant is gezaaid kan het zomaar voorkomen dat deze daar het volgende jaar opnieuw terug komt. Dit komt omdat de plant gemakkelijk zelf uitzaait, wat het natuurlijk erg gemakkelijk maakt om deze alsmaar weer te laten groeien. De zaden houden daarnaast een olie vast, waarom deze plant ook op grote schaal wordt aangeplant.

tuinkruidenstamper

Veelzijdig geneesmiddel

Het woord officinalis in de naam betekende dat de plant vroeger geneeskundige werking werd toegeschreven. Bij de Grieken stond de plant bijvoorbeeld bekend omwille van de opbeurende werking. Vanaf de tweede eeuw na Christus werd een mengsel van bernagie en honing gebruikt om hoesten te verlichten. Een aftreksel van de bladeren kon gebruikt worden om het zweten te bevorderen, wat erg handig was wanneer iemand een koorts uit moest zweten. Anders waren er ook de traditionele gebruiken waarmee reuma, verkoudheid en bronchitis werden bestreden.

Goed voor salades
Als voedsel wordt de plant vooral in het gebied rondom de Middellandse zee graag gezien in salades en andere zomerse gerechten. De plant heeft namelijk een komkommerachtige smaak, vandaar de naam komkommerkruid. De bloemen worden als jonge blaadjes ook wel eens bij sla of spinazie gegeten. Ook kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren. In India heeft de plant nog een eigen unieke functie, namelijk om siroop van te maken. In de zomer wordt deze als verfrissing verkocht.

Veel bekendheid

De bernagie gaat al heel wat jaren mee en heeft door de jaren heen heel wat naamsbekendheid weten te vergaren. Een bijzonder kruid, eentje die je om zijn veelzijdigheid best eens zou kunnen proberen. Een aangezien de plant maar te gewild is bij bijen, zou je kunnen overwegen om er een paar te planten in de tuin zodat de bij nog een paar jaar langer kan genieten van een heerlijke zomer in onze anders koude tuinen.